مسجد مطلب خان خوی بزرگترین و تنها مسجد رو باز کشور است.

این مسجد در بافت قدیمی شهر خوی واقع شده و مربوط به دوره ایلخانی است اما در دوره قاجاریه توسط مطلب خان از نوادگان شیخ بهایی مرمت واحیا شده است .

این بنا به سبک معماری دوره سلجوقی است و مصالح بکاررفته در آن از پی به بعد آجر است .

این مسجد یک شبستان مربع شکل بزرگ داردو دور تادور آنرا حجرات در دوطبقه تشکیل داده است .

شبستان نسبا بزرگ آن موجب شده است که این بنا فاقد سقف پوششی باشد.

مسجد مطلب خان خوی 3 ویژگی معماری منحصر به فرد دارد که آنرا ازسایر مساجد متمایز میسازد:

1-محرابی با12نیم متر ارتفاع

2-ایوانی با 25 متر ارتفاع 

3-صحن بزرگ رو باز

این سه ویژگی را شامل میشود که آنرا به یک اثر بی بدیل در بین آثار و بناهای تاریخی تبدیل کرده است .

این بنای تاریخی به شماره 4846 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است .

شهرستان خوی به سبب داشتن مردمان مومن و با ایمان وعلمای والامقام به دارالمونین و شهر هزار مسجد مشهور است .

این آرامگاه در سال 580قمری در جنوب شرقى ارومیه ساخته شده و در مرکز بافت قدیمی شهر قرار دارد. یعنی درست در یکی از کوچه‌های منشعب از خیابان استاد برزگر.

مقبره یا برج آجری سه گنبد متعلق به قرن ششم هجری بوده و در مدخل بنا سه کتیبه به خط کوفی باقی مانده است.

در مدخل بنا سه کتیبه به خط کوفى است که آن را از سنگ تراشیده‌اند و در پایان کتیبه، محرم سال ۵۸۰ هجرى خوانده مى‌شود. از این رو شاید بتوان مقبره یا برج آجرى سه گنبد را متعلق به قرن ششم هجرى دانست.

طبق این کتیبه این بنا به دستور یکی از امرای سلجوقی به نام شیث قاطه المظفری ساخته شده است. از نظر معماری این بنا با مقابر قرن ششم هجری قمری بخصوص مقابر مراغه و سایر مقبره های دوره های سلجوقی مشابهت فراوانی دارد.

بنای تاریخی سه گنبد عبارت است از سکوی بلندی که به شکل استوانه و مدور ساخته شده است.

قطر بنا 5 متر و ارتفاع آن 13 متر می باشد. ساختمان فعلی دو طبقه است و در چهار سمت آن دریچه‌هایی وجود دارد.طبقه اول به نام سردابه خوانده می شود که دارای پوششی قوس‌دار است و بدین وسیله از طبقه دوم مجزا می‌شود.

درب کوچک طبقهٔ اول ۱ متر و ۷۰ سانت ارتفاع دارد. طبقهٔ دوم که اتاق مقبره خوانده مى‌شود داراى درى به ارتفاع دو و نیم متر است.

به عبارت دیگر، ‌بناى استوانه‌اى شکل مدور داراى دخمه‌ایست که قسمت فوقانى آن را به وسیلهٔ آجر تبدیل به بنایى شامل اطاق مقبره کرده‌اند و مدخل آن در یک قالب معمارى پر نقش و نگار محاط شده و در بدنهٔ استوانه‌اى برج تعبیه شده است؛ درگاه ورودى آن در میان طاق‌هاى سطحى واقع شده و از لحاظ معمارى زینت‌ خاصى به آن بخشیده است.

سقف اصلی گنبد و دیوارهای آن تماما سالم و بر جا می باشد. طبقه دوم بنا مانند سایر مقادیر دوره سلجوقی روی سردابه احداث شده است.

تزئینات سر در ورودی مقبره در نوع خود کم نظیر می‌باشد و به صورت قطعات سنگ و گچ با نقوش هندسی و کتیبه به خط کوفی تزئین شده است.

مصالح قسمت‌های تحتانی بنا تا ارتفاع حدود 3/6 متر از سنگ‌های تراش خاکستری رنگ ساخته شده و از این قسمت به بالا تمام مصالح بنا از آجرهای چهار گوش می‌باشد.

این اثر با شماره 242  در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

برگرفته از خبرگزاری میراث فرهنگی، همشهری