بینیمیزدن کئچنی سویله ییب، باشقالاری ایله ایلگی ساخلاما اوچون بیر سیرا سؤزلرده ن قیدالانیریق بو سؤزلره بوتونلوکده دیل دئیلیر.

قایناق: سؤزلوک، داشقین، تبریز، یاران یائیملاماسی، 1374

دیل اینسانلارین دویغو، دوشونجه و ایستکلرینی آنلاتماک اوچون ایستیفاده ائتدیکلری سس یا دا ایشاره لر سیستئمیدیر. دیل بیلگیسی بیر دیلی مئیدانا گتیرن سسلری، سؤزلری، جومله لری و بونلارلا علاقه دار قایدالاری آراشدیران بیر بیلیمدیر.

دونیا دیللری آراسیندا تورکجه نین یئری: یئر اوزونده ایکی میندن چوخ دیل آراشدیریلمیشدیر. بونا گؤره دیللر اوچ قروپا آیریلار  :

تک هجالی دیللر

بیتیشکن (اکله ملی) دیللر

بوکوملو (چکیملی) دیللر


تک هئجالی دیللر

بو دیللرده بوتون سؤزلر تک هئجالیدیر. سؤزلرین چکیلیشلی حاللار یوخدور. (چینجه، تیبتچئ بو قروپا گیرر)



بیتیشکن (اکله ملی) دیللر

سؤز کؤکلری دییشمز. سؤز کؤکلرینه چشیتلی علاوه لر گتیریله رک تورئتکئلئر ائدیلر. سؤزلر جومله ایچینده ایستیفاده ائدیلرکن موختلیف چکیلیش علاوه لری گؤتوررلر. (تورکجه، ماجارجا بو دیل قروپونا گیرر)


بوکوملو (چکیملی) دیللر

بو دیللرده تک و چوخ هئجالی کؤکلر و علاوه لر واردیر. سؤز تؤرتمه لرینده و چکیلیش اسناسیندا کؤکلرده دییشیکلیک اولار. (عربجه و بوتون هیند – آوروپا دیللری بو قروپا گیرر .



دیللرین چشیتلنملری (نؤوعلره آییریلمالاری):

آ. شیوه: بیر دیلین دییشیک (کولتور) مدنیت سویییه لرینه گؤره اوغرادیغی دییشمه یه شیوه دئییلیر. یازی دیلینه عکس اولونماز.

ب. آغیز: شهرلر و یا کندلر آراسیندا راستلانان آز چوخ دییشیک دانیشمالارا آغیز دئییلیر. قونیه، قیصر وس.

ج. لهجه: آغیز آیریلیغی داها گئنیش و دیقته چارپان شکیلده اورتایا چیخار. دانیشیق دیلینده مئیدانا چیخان فرقلیلیک یازی دیلینده ده اؤزونو گؤسترر: قیپچاقچا و چاغاتایجا کیمی.


تورکچه نین قایناغی: تورکلرین آنایوردو اورتا آسیا اولوب دیلیمیزین قایناغی بورادان گلیر. تورکجه نی دانیشانلارین سایی 120 میلیون اطرافیندادیر. تورکلر آراسینداکی آغیز فرقلیلیگی داواملی یئنی لهجلرین تؤرمه سینه گتیریب چیخارمیش، یئنی بیر دیل وضعیتینه گلمیشدیر: یاقوت طرفیندن و چاووش طرفیندن کیمی.

بو دیللرین هامیسینا بیردن اورال - آلتای دیللری دئییلیر.


سویداش دیللر: بیر نئچه کؤهنه آنا دیلین دییشیکلییه اوغراماسییلا یئنی دیللر مئیدانا گلمیشدیر. بو آنا دیلدن گلدیکلری آیدین اولان بیر سویدان(نسلدن) ساییلار. بونا گؤره سویداش دیللر :


هیند - آوروپا دیللری

هامی - سامی دیللری

چین - تیبئت دیللری

بانتو دیللری

اورال - آلتای دیللری

هیند، ایران ... کیمی آسیا دیللری و بوتون آوروپا دیللری.

عبرانی و عربجه کیمی

چینجه، تیبئتجه

آفریکا دیللری

اورال قولو، ماجار و سامویئت دیللری. آلتای قولو، تورکجه و موغولجا.


آنا تورکجه دن گلن دیللرین هامیسینا بیردن تورک دیللری دئییلیر.

نوشته ای ازدکترجوادهیئت

عده ای ازهموطنان ماکه اغلب حسن نیت هم دارند،تحت تاثیراستعمارفرهنگی نیم قرن گذشته ادعامیکنندکه ترکی زبان مردم آذربایجان وترک زبانان ایران نیست،زیرازبان این مردم تاآمدن مغول ها به ایران(تاتی)ویا(فارسی)بوده وترکی درزمان حکومت مغولان به مردم تحمیل شده است،به بیان واضح ترحکومت مغول(یاسلجوقیان یاصفویه)به مردم آذربایجان ترکی یادداده وآنها راوادارکرده تادرخانه وخانواده وایل وتباروشهرودیارخویش ترکی صحبت کنندواین جریان سبب شده که زبان مادری خودرافراموش کنندوترک زبان شوند!

بعدمیگویندکه به دلائل فوق ﻧﮋادترک زبانان ایران،ترک نیست بلکه ﻧﮋادآنها آریائی وایرانی است.
اغلب این افراد بدون آنکه معنی علمی ﻧﮋادرابدانندمیخواهندازاقوام مختلف ومتعددایرانی که بدون نیاز به اقامه هیچ دلیلی ایرانی هستند،یک ﻧﮋادخیالی بسازند وازآن ﻧﮋادبرتر،یک ملت واحد ونمونه بتراشندتابتواننداستقلال ایران راحفظ کنندودربرابرخطرات پان تورکیزم تاب مقاومت داشته باشند!

این افکارﻧﮋادپرستانه نتیجه مستقیم تعصبات شوونیستی وجهل است،وگرنه تاریخ کشورمابزرگترین گواه بربطلان نظرات اینگونه تصورات است.ایران رابعدازحمله اعراب وانقراض ساسانیان،ترکان سلجوقی بازسازی کردند.این شاه اسماعیل صفوی بود که بعدازحمله مغول وتیموریان دولت وکشورایران راتشکیل دادومذهب شیعه اثنی عشری رامذهب رسمی ایران اعلام نمودوبه میهن ماوحدت واستقلال بخشید.

کلمه ترک وترکی یک مفهوم زبانی وفرهنگی است وبه هیچ وجه معنی ﻧﮋادی رادربرنمیگیردوبه کسی اطلاق میشودکه زبان مادری اش ترکی باشدوبه آداب ورسوم مردم همزبان خودآشناباشد.
کلمه آریایی وهندواروپایی هم مفهوم ﻧﮋادی ندارندوبه گروه زبان هایی اطلاق میشودکه دارای وﯿﮋگی های زبانی بخصوص است(زبان های تصریفی وتحلیلی)
کلمه ﻧﮋادکه مدت ها زبانزد اروپائیها وبه خصوص آلمانی های نازی بودوسبب ریختن خون میلیون هامردم بیگناه گردیدازطرف تقریبا تمام ملت ها ودولت ها محکوم شده وجزعده ای متعصب ﻧﮋادپرست ویابیمارفکری که معنی ﻧﮋادرانمیدانند،آنهم درکشورهای عقب مانده،طرفداری ندارد.
به نظرماپان تورکیزم،پان عربیزم،پان ایرانیسم،وهمه پان های دیگرمحکوم ومغایربا اصول انسانیت میباشدوبرای ایران هم جزفلاکت وبدبختی چیزی نمیتواند به ارمغان بیاورد.

ﻧﮋادمجموعه خصوصیات ظاهری(رنگ،چشم،مو،جمجمه،صورت،...)انسان رامشخص میسازدودانشمندان فقط به وجودسه ﻧﮋاد(سفید،سیاه،زرد)قائلندوحتی ﻧﮋادزردراهم نتیجه اختلاط سفیدوسیاه میدانندواختلاف ﻧﮋادسفیدوسیاه راهم به تاثیراقلیم ومحیط درطول زمان نسبت میدهند) Dr.Legendre.

درمدت پنجاه سال،رﮋیم گذشته باداشتن آن همه دبستان ودبیرستان ودانشگاه به همراه سختگیری واختناق سازمان یافته برای امحاءزبان ترکی،کدام شهروقصبه ودهکده ویاعشیرت ترک زبان راتوانست فارس کند؟
معلوم نیست مغول های ساده یا صفویان باچه وسائل ومتدوشیوه نامکشوفی میلیونهامردم بیسوادوایلات دورافتاده راتعلیم زبان ترکی داده وحتی وادارنمودندکه زبان مادری یعنی تاتی یافارسی رافراموش کنندوعجیب ترآنکه درمیان ایلات ودهات دورافتاده بیش ازشهرهاکه مرکزتعلیم وتربیت است موفقیت داشته اند،که ترکی مردم عشایرخالص ترازاهالی شهرهاست.

درصورتی که زبان تحمیلی بفرض توفیق میبایست درشهرهابیش ازدهات ودردهات بیش ازایلات انتشاریافته باشد،معلوم نیست مغولان چرااینکاررابرای زبان مغولی خودشان انجام ندادندوبرعکس.خودشان هم مانندتاتی های بومی درمیان انبوه جمعیت ترکان تحلیل رفتندوبه فاصله دوسه نسل ترک زبان شدند.

به فرض اینکه این ادعاهادرست هم باشد،واقعیت اینست که زبان امروزمردم ترک زبان ایران،ترکی است،چون زبان هرمردمی همان زبانی است که دردامان مادران خودآموخته اندودرمیان خودصحبت میکنندنه زبانی که هزاران سال قبل اجدادشان درآن منطقه یامنطقه دیگرداشته اند.زبان هزارسال قبل جزوتاریخ است وبایدجزوتاریخ زبان های منطقه بررسی شود،واگراین چنین نبود،لازم می آمدمردم ایران زبان فارسی راهم رها کنندوبه دنبال زبان پهلوی وحتی فرس قدیم بروند.
کشورماکه درچهارراه حوادث تاریخ واقع شده ومحل تاخت وتازوهجوم ومهاجرت های بزرگ تاریخی قرارگرفته البته بایدچهره ای بااین مشخصات داشته باشدواقوام مختلف بازبان هاوشیوه های مختلف درآن باشند.
به هرحال زبان هرمردمی محترم است خواه اکثریت باشد،خواه اقلیت،خواه ازهزارسال قبل معمول شده باشد،خواه ازپانصدسال پیش.